آسیب‌شناسی آمایش آموزش عالی در ایران؛ اولین گام حکمرانی منطقه‌ای

آموزش عالی ایران طی سال‌های گذشته از رشد کمی قابل توجهی برخوردار بوده است. اما از سوی دیگر، رکود در بازار کار دانش‌آموختگان دانشگاهی و فقدان بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای باعث توجه هرچه بیشتر به مقوله آمایش و حکمرانی منطقه‌ای آموزش عالی شده است. مطالعات آمایش آموزش عالی ایران طی دهه‌های گذشته در چند مرحله انجام شده است اما نتوانسته مبنایی برای برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی کشور قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف آسیب‌شناسی آمایش آموزش عالی در ایران با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از روش مطالعه اسنادی- کتابخانه‌ای انجام شده است. برای این منظور، با استفاده از روش مرور نظام‌مند، ابتدا گزارش‌ها، نتایج پژوهش‌های موجود و تجارب ثبت‌شده در این حوزه مورد مطالعه قرار گرفت. سپس، با استفاده از روش تحلیل تفسیری سعی شد آسیب‌‌های موجود در آمایش آموزش عالی کشور مورد شناسایی و دسته‌بندی قرار گیرد. نتایج حاصل از تحلیل اسناد موجود نشان می‌دهد که مهم‌ترین آسیب‌های آمایش آموزش عالی کشور عبارت‌اند از: تغییر در رویکرد مطالعات، مسائل فرهنگی، بخشی‌نگری، کمی‌گرایی، تمرکزگرایی و تسلط نظام دیوان‌سالارانه مرکزی، تأثیرپذیری از جریان‌های سیاسی، دیدگاه اثبات‌گرایانه سیاست‌گذاران و مجریان، و فقدان چارچوب عملی در طراحی و اجرا. مطالعات آمایش آموزش عالی می‌تواند ضمن فراهم آوردن زمینه‌های توسعه علمی پایدار از طریق استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی منطقه‌ای کشور، نقش مهمی نیز در بهبود حکمرانی منطقه‌ای داشته باشد.